IN THE ELECTIONS, VOTE THINKING OF PEACE AND DEVELOPMENT

Tomorrow, the people of Zambia will vote in general elections. We pray for peace and development. Remember that nobody has the right to provoke violence and bring chaos in our peaceful country.  Now you can read the article I wrote in Icibemba for Icengelo.

NATUSALE ABA KUTEKA ICALO MU KUTONTONKANYA PA BUYANTANSHI NE CIBOTE

By Fr. José dos Santos Guedes

Muli uno mweshi, pa bantu bonse abaiminina, kukaba ukusala umo wa kuteka calo, kabili kukaba ukusala bashicilye aba kupanga amafunde ya calo. Takwaba nangu umo uwasalilwa libela, iyoo; kabili pali abo bonse takwaba nangu umo uwasubwa, atemwa uwasalwa nangu uwasontwa kuli Lesa. Abantu, mu kupingula kwabo na mu kumona uusekesha imitima yabo  e bakasala uwa kubateka.

Ukulwila ubutungulushi bwa calo

Muli ino nshita, bonse abaiminina ukusalwa, balwila imitima na mano ya bantu, pakuti babasale. Mu kulwila ukusalwa, kuli ababomfya inshila ishili shonse pa kunasha imitima ya bantu. Pakuti basalwe, bambi bafisa imisango yabo no kwesha ukulanga abanabo nga balwani ba calo. Mu milandile yabo, bailanga ukuba abakaele, abasuma, lintu abanabo baba ne misango yonse ibi. Kuti babomfya umusalula no bufi; kabili bambi balwisha abanabo na maka, icakuti bamo bacenekwa. Abacite fi balaba ukuti ulubuli luleta ulubuli, lupwisha icibote, no kuleta kuti lwaleta inkondo.

Bonse abaiminina ukusalwa balwila ififulo, balwila amaka ya kuteka, balwila no bucindami bwa bufumu. Bonse fye balefwaya ukwitwa  ati: “Bashimucindikwa”. Lelo abantu e balingile ukumona ku micitile yabo  nga cakuti, pa nshita imo ine, bakwata umutima wa kuipelesha mu kubombela icalo. Ifilayo fyabo te fya kucetekela iyoo, pantu twalishininkisha ukuti, pa kusekesha abantu, bonse batemwa ukulaya ifyo baishiba ukuti bakafilwa ukufikisha. Kuti cayafya ukucetekela abantu abapilibukila umwapupila umwela: lelo baba mu cilonganino cimo, mailo muli cimbi, bulya bushiku nakabili muli cimbi, kwati tabaikwatila amano na mafunde pa mulandu wa mitekele ya calo, lelo bafwaisha fye icifulo umwa kulilamo.

Muli shino nshiku, mu masocial media mwaingile insoselo ya kususha no kweba abanabo ukuti tapali ifyo babomba kabili takwakabe ifyo bakabomba. Lelo kuti twalubulwisha shani abashipelwe umulimo wa kubomba? Kuti twabeba shani “Sonta apo wabomba”, lintu twabakenye ukubomba? Abo twasalile ebo tulingile ukwipusha ati: Sonta, tumone ifyo wabomba; tushininkishe nga wabomba ukulingana no mulimo twakupele ukubomba. Kuli ipinda lya Cibemba icilanda aciti: Umulimo bashikupele, icilambu lupi. Abo tushasalile ukubomba, teti babombe, no kulubulwisha teti tubalubulwishe nakalya. Lelo abapelwe umulimo wa kusunga ifyuma fya calo no kuleta ubuyantanshi mu calo ebo tulingile ukushininkisha nga babombele nangu iyoo.

Ukupokelela imisalile ya bantu

Teti tumone abanensu ababa mu filonganino fimbi nga balwani besu nangu nga balwani ba calo iyoo. Bonse abaiminina ukusalwa baba abena Zambia, kabili bonse basakamana icalo, balefwaya no buyantanshi bwa calo. Ukupusana ukwabako kuli fye pa nshila isha kuletelamo ubuyantanshi, epela. Nga balefwaya ukuleta inshila iyaibela, tacilepilibula ukuti basangukila icalo iyoo. Umuntu kuti twamwita fye umusangu wa calo nga aleumfwana na ba kunse ya calo pa konaula icalo. Mu cishinka, icalo tacikabila ifilonganino ifilwila fye ntungulushi sha fiko; lelo cilakabila ifilonganino ifyaiminina amano, amapange ne nshila ifyaibela fya kuletelamo ubuyantanshi mu calo. Pali ishi nshila ishapusana pusana abantu e bengasala iyo batemwisha, nangu iyo bamona ukubawamina no kuwamina icalo. Abena filonganino balingile ukulondolola ubutantiko bwa mapange yabo, lelo bali no kuleka ukuti, mu buntungwa bwabo, abantu basale ico balefwaya ukusala. Kabili icintu bwingi nga casala, bonse balingile ukusuminisha imisalile ya bantu. Abakana ukupokelela imisalile ya bantu, bakaleta ubonaushi mu calo, kabili bakapilibula icalo ca buntungwa mu calo ca mutitikisha no lufyengo.

Ukubomfya ishina lyakwa Lesa ne lya Eklesia

Mu kulwila ubutungulushi mu calo, teti tuyumfwe ukuti Lesa awaila ulubali lwesu, lintu Shetani aba ku lubali lwa banensu, pantu Lesa ni Lesa wa bonse no kusakamana asakamana bonse no kufwaya alefwaya ukumona muli bonse imicitile ya bulungi no mulungikila. Takwaba uo Lesa asala, pantu te Lesa ukasala iyoo; abantu e bakasala. Imisalile yakwa Lesa ikapitila mu misalile ya bantu. Twilabomfya Lesa pa kuitulungika nangu ukutupokolola no kunasha abantu, pakuti batusale, pantu mu kucite fi, tulecita umusalula kuli Lesa. Kabili twilabomfya Ulukuta lwakwa Lesa mu kulwila ubutungulushi bwa calo, iyoo; kabili takwaba icilonganino ca kulwila ubutungulushi icingailumbanya aciti cina Kristu, pantu mu filonganino fyonse abena Kristu e bafula. Eklesia - ukucilapo Eklesia Katolika - talwila ubutungulushi bwa calo. Takwaba shikofu nangu umupatili uwaiminina ukusalwa iyoo. Mu Eklesia, tulabilikisha Ishiwi lyakwa Lesa kuli bonse abasumina, kabili kuli bonse ababa ne cumfwilo kuli Lesa, uutwita ifwe bonse ukubombela icibote mu kukwata imisango ya cishinka, ya bulungi no mulinganya; e pa kuleta ubuyantanshi mu calo ubwa kuwamina bonse, ukucilapo abapina na batitikishiwa.

Mu bushiku bwa kusala, bonse balingile ukusunga icibote, mu kukonka amafunde ya misalile na mu kulanga umucinshi kuli bonse. Kwilaba nangu umo wa kubomfya icintinya mu kusenda ifyanso. Abacite fi kuti babapenda nga balwani ba calo, no kukaka balingile ukubakaka. Kabili cila umo akaconge akapepala ka misalile mu kukonka umutima wakwe na mano yakwe, apabula umwenso, pantu imisalile yakwe ikaba ya nkama. Nga mwapokele fimo, bupe bamupele fye; lelo teti bashite amano yenu no kusala kwena ne ca bupe ca fye. Mukonke fye bumutima-kayebele bwenu, epela.

Mu kulangulukila abalanda

Mu kusunga umwaka wa Jubilee ya luse, ifwe, fwe bena Kristu, tulingile ukukwata imisango ya cibote no kukwata umutima wa kulangulukila bonse abalecula mu calo, pamo nga babula incito na bacula ku nsala. Imitekele ya calo ilingile ukuwamina abapina ukucilapo. Ninshi pa kusala, tulingile ukusala uwaba no mutima ku balanda, kabili uwaishiba ukusanga inshila sha kufushishamo ubunonshi bwa calo, pantu mu calo icabula ifyuma abapina e bacula ukucilapo.

Kuti cawama ukusalika no mushikakulo 72:

Wingapela imfumu (kateka)

Amano ya kupingula nga iwe,

We Lesa,

No bulungami bobe ku mwana wa mfumu.

Pakuti akalepingula abantu bobe mu bulungami,

No kupingula abalanda mu mulinganya.

(..)

Akalapokololako abalanda pakati ka bantu,

No kupususha abana ba balanda,

Elyo no kukanda abalebacusha. (Mush 72:1-2,4).

Lesa apale icalo cesu, apele na bena Zambia bonse amano ya kusala bwino, kabili apêle umutima wa kusumina no kupokelela imisalile ya cintu bwingi.